တဘၣ်တၢ်သးပ့ၤနီၣ်ဘၣ်
ဖဲပဆိကမိၣ်ထီၣ်စံၣ်စိၤနုာ်ၣ် မံၤတဖျၢၣ် ကၠီးလဲလ့ - ွနသမါန ူငနူန (၁၇၅၀-၁၈၂၀) တဟဲစံၣ်နုာ် ဆူပတၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤဘၣ်ႉ ဘၣ်သ့ၣ် သ့ၣ် ကဟဲနုာ်စ့ၢ်ကီးလီၤႉ ကၠီးလဲလ့ တူၢ်လိာ်ခရၠာစးံာ်လၢ ကၠီကၠံၤယၢ် - ွနသမါငၠ လီၤႉ အ၀ဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ ပှၤကုၢ်ဖိအဒူၣ်အထၢ ဘၣ်ဆၣ် မၤန့ၢ်တၢ်သဘ@ဆိန့ၢ် ကီၢ်အမဲရၠာစးကၤ အတၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်ဒုးန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲမ့ၢ်ပှၤလဲၤစိာ် ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအတၢ်သးခုကစီၣ်ဆူ ကၠးမ့ကၣ် - ဲၠာၠငခၠယ ဒီးမၤတၢ်သးခုကစီၣ်တၢ်မၤလၢ တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး အကျိးတဖၣ် အပူၤ ဖဲကုၢ်တဖၣ်မၤတၢ်အလီၢ်ဒီး ကဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၠာစးၣ်လၢ အသူၣ်ထီၣ် ပှၤအမဲရၠာစးကၤ အဲ့ ျဖံးကၤဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခံဖှိၣ်လၢ စဘါနၤ - ှၠလၠညညၠ့ န့ၣ်လီၤႉ ကၠီကၠံၤယၢ် အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ကဲအီၤ ဒ်ပှၤသူဖံးဘျၢထံခရၠာစးံာ်ဖိ မိၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖုလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂၤအကျါတဖုန့ၣ်လီၤႉ
ကၠီးလဲလ့အတၢ်အိၣ်မူဒိထီၣ်ထီလၢ ယွၤအဘီအမုၢ်တၢ်မၤန့ၣ်ၣ်ၣ်လီၤႉ ဒ်န့ၣ်အသိး တၢ်မၤလၢ နမၤတ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤအဂီၢ်န့ၣ်ၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဒီးစံးၣ်အဂ့ၢ်ဘၣ် (ဧ့ၤ ၆း၁၀) ႉကစၢ်ယွၤအတၢ်တီတၢ်လိၤန့ၣ် တၢ်ကွၢ်အံၣ်ကွၢ်ဆံးအီၤတသ့နီတစုဘၣ်ႉ အ၀ဲသ့ၣ်ညါ သပှၢ်တၢၢ်ဒီး…
တၢ်မုၢ်လၢ်အမ့ၢ်အတီ
ဖဲ ၁၉၆၀ - ၁၉၆၃-၆၄ နံၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကီၢ်အမဲရၠာစးကၤ အိၣ်ပှဲၤ၀ဲဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢ ခါဆူညါ လၢအကပီၤ၀ဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ သးစၢ်ကီၢ်ခိၣ်ကၠီအဲး (ဖ) ခဲနဒံၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီ ထီၣ်တၢ်တိာ်ကျဲၤ‚ တၢ်ကရၠာစးၢကရၠာစးိဘၣ်ဃး တၢ်မၤစၢၤထံကီၢ်အါဘ့ၣ် အပှၤဂ့ၢ်၀ီဒီး တၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤ (မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်) အတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဒုး တၢ်ယၤလၢ ကီၢ်ဘံၣ်ယဲးနၣ် ဆူၣ်ထီၣ်၀ဲဒၣ်‚ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်တမုာ်တခုၣ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲ‚ ကီၢ်ခိၣ်ခဲနဒံၢ် ဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤၣ် လီၤပှိၤလီၤပှီၢ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ ထဲတၢ်ထံၣ်တၢ်လၢ အဂ့ၤတကပၤ န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢတၢ်ပှဲၤဘၣ်ႉ ဒီးဖဲတၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၤတကပၤအိၣ်ထီၣ်၀ဲန့ၣ်ၣ်လီၤႉ
ဒီးဖဲ ၁၉၆၇ နံၣ်န့ၣ်ၣ်လီၤႉ ကျဲအံၤမ့ၢ် တၢ်မုၢ်လၢ် အကျဲၣ်ဘၣ်ႉ တၢ်ခံမံၤအံၤ တဒ်သိးဘၣ်ႉ မွၢမာ် စံးသပှၢ်လၢ တၢ်သ့ထံၣ်တၢ်လၢအဂ့ၤတကပၤန့ၣ် သန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ် အကတီၢ် အတၢ်အိၣ်အသးလီၤႉ မ့မ့ၢ်တၢ်မုၢ်လၢ်တခီ သူၣ်လီၤအသးလၢ ယွၤအတၢ် သးတီအပူၤၤထီၣ်အသးလၢ ပတၢ်အိၣ်အသးတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်ႉ
တၢ်မုၢ်လၢ်အဂံၢ်ထံး မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်ႉ စီၤပ့းတ့ှူးစံး၀ဲ‚ ‘‘ယွၤ‚ ပကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူး ခရၠာစးံာ်အပၢ်‚ မ်အဘၣ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤတက့ၢ်ႉ…
လီၤကလဲကွံာ် ဃံဃံလၤလၤ
လၢခံကတၢၢ်‚ ပသိလ့ၣ်ဖးဒိၣ်အံၤ လဲၤတုၤဆူ ဖီတၢၣ်လၢပကမၤသကိးတၢ်အလီၢ်‚ လၢအမ့ၢ် တၢ်ခူၣ်ထုးထီၣ် တၢ်လီၤဘျၢလၢအံၣ်စရၠာစး့လးၣ်လီၤႉ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ ဆှံဖျါထီၣ်လၢ တၢ်တမံၤမံၤလၢပခူၣ်န့ၢ်လၢဟီၣ်လာ်မ့ၢ်တၢ်လၢတၢ်တထိးဘူးဘၣ်အီၤ လၢ အနံၣ်လၢအကထိတဖၣ်အကထိန့ၣ်လီၤႉ ဖဲတၢ်ခူၣ်န့ၢ်သပၢၤလီခီအက့ကတီၢ်ၣ်လီၤႉ ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်မၤထီ ထီၣ်အီၤ၀ံၤ ဖဲတၢ်ပာ်တၢ်လီၤကလဲ အက့အခီတဖၣ်အလီၢ်ႉ စးထီၣ်လၢသပၢၤဖးဒိၣ်တဖၣ်လၢ အလီၤကလဲလၢပျၢၤပျၢၤတဖၣ်ၣ်လီၤႉ
တၢ်အက့ၢ်အဂီၤအံၤ ဖျါဆှံ၀ဲဒိၣ်မးလီၤႉ ပှၤစုသ့တဖၣ် မၤက့ၤသပၢၤလၢ နံၣ်ကယၤလၢအပူၤကွံာ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ခၢၣ်စးတမံၤလၢအပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤအသးအိၣ်ဘှီက့ၤတၢ်လၢအလီၤကလဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဖဲထါစံးထီၣ်ပ့တၢၤ ၃၁း၁၂ အပူၤၣ်လီၤႉ ယမၤအသး ဒ်လီခီအက့တဘ့ၣ်အသိးလီၤ’’ႉ ဖဲလၢတၢ်မ့ၢ် တပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဘၣ်ကွဲး ထါစံးထီၣ်ပ့တၢၤအံၤဘၣ်ဆၣ်‚ ပသ့ၣ်ညါသ့လၢ စီၤဒၤ၀ံး အသးသမူတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်‚ တလီၢ်လီၢ်ဖျါထီၣ်လၢ တၢ်ဟီၣ်တၢ်ယၢၤအထါၣ်လီၤႉ ထါအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်အ၀ဲအတၢ်အိၣ်မူလၢအလီၤကလဲ ကွံာ်လၢ တၢ်လီၤပျံၤလီၤဖုးၣ်လီၤႉ
လၢတၢ်မၤစၢၤအဂီၢ်ၣ်လဲၣ်ႉ လၢအဆၢဖိ ၁၆ ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ‚ စီၤဒၤ၀ံး ကိးသBတီထီၣ်တၢ်ဆူ ကစၢ်ယွၤအအိၣ် လၢဒုးကပီၤဘၣ် နမဲာ်နခ့နပှၤၣ်လီၤႉ တၢ်လၢ အ၀ဲဃ့၀ဲတခီအံၤ မ့ၢ်ပကကိးသBတီထီၣ်တၢ်ဆူအအိၣ်ဒီး နာ်အ၀ဲအတၢ်အဲၣ်လၢ အတလီၤ တူာ်လီၤကၣ်နီတစုန့ၣ်လီၤႉ
သးတဖျၢၣ်လၢအပှဲၤဒီးတၢ်စံးဘျုးအါ
ရၠာစးိမ့ၤအဘီအမုၢ်လၢပျၢၤအပူၤ ပှၤစဲၣ်နီၤဖးဒိၣ်လၢ တၢ်ဆိကမိၣ်ဒိၣ်ယိာ်တၢ်ကူၣ်တၢ် ဆးဂ့ၤ အတၢ်ကူၣ်သ့ စံနံကၣ် (ချခန ၄ -ခန၆၅) န့ၣ်ၣ်လီၤႉ တုၤရၠာစးိမ့ၤကီၣ်ကးပၢၤသဲစး (စံန့း) စံၣ်ညီၣ်တဲာ်လၢ စံနံကၣ် ကဘၣ်တၢ်မၤသံကွံာ်အီၤန့ၣ်ၣ်လီၤႉ တၢ်သုးယံၤထီၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်ဒီးပျၢ်ဖျဲးကွံာ်အီၤန့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ်လၢတၢ်သးဒ့ဒီလၢ တၢ်ဆှိးတမံၤန့ၣ် ကမၣ်အဃိလီၤႉ စံနံကၣ်တခီ အတၢ်ထံၣ်လၢ တၢ်မၤအသးအဖီခိၣ်န့ၣ် တၢ်စံးဘျုးဟဲလိၣ်ထီၣ်လၢအပူၤလီၤႉ အတၢ်ကွဲးတတီၤန့ၣ် စံးလၢ‚ ‘‘ပှၤမၤသံတၢ်‚ ပှၤမၤအၢမၤသီတၢ်‚ တၢ်ဘျၣ်‚ ပှၤအဲၣ်ဘၢတၢ်‚ ပှၤတမျာ်တၢ်‚ ပှၤကတိၤကမၣ်တၢ်စီတၢ်ဆှံၣ် ကအိၣ်ဒၣ် ထီဘိလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်ဒီး တၢ်အၢန့ၢ်ဒံးတၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ခီသဲစးတမံၤလၢ အမ့ၢ် တၢ်တသ့ၣ်ညါ တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤႉ’’
လၢပှၤတစိၤဃီ ဒီးစံနံကၣ်န့ၣ် တၢ်မၢဖိစီၤပီလူး အသးကလီၤပလိာ် ဒီးစံနံကၣ်လီၤႉ လၢ ရၠာစးိမ့ၤ ၁း၂၁ န့ၣ် စီၤပီလူးကွဲးလၢၣ် မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လိာ်စံးဘျုးယွၤန့ၣ်လီၤႉ ဖဲအကွဲးလံာ်ဆူ ကလီးစဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် စီၤပီလူးပာ်ဖျါအတံၤသကိးပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ် ကဒဲကဒဲဖိတဖၣ်လၢခရၠာစးံာ်ပူၤ လၢကအိၣ်ဒီး တၢ်စံးဘျုးယွၤန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲစံးလၢ ပ့ကၢးစံးထီၣ်ပ့တၢၤ အဘျုး…
သးအတၢ်ထံၣ်သ့ၣ်ညါဟဲလၢသးစီဆှံ
ဖဲပှၤဖရၠာစးၣ်စံၣ်သုးဖိတဂၤ ခူၣ်တၢ်လၢမဲးမုၢ်ခိၣ် ဒ်သိးတၢ်ကတီၤဒုၣ်ဒါအဂီၢ်အခါ အ၀ဲ တၢ်ဆိကမိၣ်တအိၣ်၀ဲဒၣ်လၢ ကဃုထံၣ်န့ၢ်ဘၣ်၀ဲ တၢ်အကါဒိၣ်တမံၤန့ၣ်ဘၣ်ႉ ဖဲန့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်၀ဲ လၢၢ်လ့တဖျၢၣ်လၢ အလီၤဆီ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ လၢၢ်တဖျၢၣ်အံၤဘၣ်တၢ်ကိးအီၤ လၢ ‘‘ရၠာစးိၣ်စဲးတၣ်လၢၢ်’’ လၢအိၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢ‚ ဒီးတၢ်ပၢတၢ်ြပး ထံ့ှူၢ်ကီၢ်သဲးၣ်လီၤႉ လၢၢ်လ့တဖျၢၣ်အံၤ ခဲအံၤ ဘၣ်တၢ်ပာ်အီၤ ဖဲပှၤအဲးကလံးဖိ အတၢ်ဒုးနဲၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်အပူၤ ဒီးမ့ၢ်တၢ်ဃုထံၣ် န့ၢ်ဘၣ် တၢ်လၢအပူၤကွံာ်လၢပျၢၤ ဖဲ ခႉနႉ ၁၉ နံၣ်ကယၤ အကတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤႉ တၢ်ကွဲးတဖၣ်လၢ လၢၢ်တဖျၢၣ်အံၤအလိၤ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ အပူၤကွံာ် ပှၤအဲၤကူပတူးဖိ တဖၣ် အတၢ်ကွဲး ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်တ့ပာ်ဖျါခီဖျိ တၢ်ဂီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ
လၢပှၤအါဂၤအဂီၢ် လံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်အကျိၤသ့ၣ်တဖၣ် အါတက့ၢ် ကဲထီၣ် တၢ်ခူသူၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤႉ တချုး ကစၢ်ခရၠာစးံာ် ဘၣ်တၢ်ပျၤထီအီၤလၢ ထူၣ်စုညါအနၤန့ၣ် အၢၣ်လီၤ၀ဲ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ ကဆှၢလီၤ သးစီဆှံန့ၣ်လီၤႉ ယိၤဟၣ် ၁၆း၁၃ အပူၤ ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူး စံးဘၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ် ‘‘မ့မ့ၢ်သးလၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီန့ၣ်‚…
သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ဒီးမၤလၤကပီၤတၢ်
ဖဲ ၁၉၀၇ နံၣ် လါဒံၢ်စ့ဘၢၣ် ၆ သီန့ၣ်‚ တၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ် မၤသူၣ်ပျံၤသးဖုး ပှၤအတ၀ၢဆံးတက၀ီၤ ဖဲကီၢ်အမဲရၠာစးကၤၣ်လီၤႉ တၢ်ပိၢ်ဖးအံၤ ဒုးအိၣ် ထီၣ် တၢ်တတၢာ်တနါ အအၢကတၢၢ်အါမံၤအကျါတခါ လၢတၢ်ခူၣ်လၢၢ်သွဲၣ်လး တၢ်မၤ အတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤပူၤလီၤႉ ပှၤခူၣ်လၢၢ်ဖိအဂၤ ၃၆၀ ဘၣ်သံ၀ဲဒီးတၢ်တယာ်လၢ တၢ်လီၤသးအုးဖးဒိၣ်အံၤ အလီၢ်ခံ မုၣ်ကမဲအိၣ်တ့ၢ်အဂၤ ၂၅၀ ဒီး ဖိၣ်ဃဲအိၣ်ထီၣ် အဂၤ ၁၀၀၀ န့ၣ်လီၤႉ ပှၤစဲၣ်နီၤလၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤတဖၣ် ဟံးန့ၢ်ပာ်သး၀ဲလၢ တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်အခီၣ်တဃၣ်လၢ တၢ်မၤလၤကပီၤပၢ်အမုၢ်နံၤ ဘၣ်ဟဲအိၣ်ထီၣ်၀ဲဒီး လၢခံက့ၤန့ၣ် ဒိၣ်ထီၣ်ဂုၤပသီထီၣ်၀ဲလီၤႉ လၢတၢ်လီၤမၢ်ဖးဒိၣ်အပူၤ‚ တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ၣ် တၢ်မၤလၤကပီၤဟဲအိၣ်ထီၣ်၀ဲလီၤႉ
တၢ်လီၤသးအုးမၤသးအဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပှၤကူပှၤကညီအတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ အပူၤ ကဲထီၣ်၀ဲဖဲပှၤကညီ ပျၤထီမၤသံအတၢ်ဘၣ်တ့အကစၢ်အခါလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ခံးကတီၢ်အံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သ့ၣ်နီၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤတၢ်မၤလၤကပီၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ခံမံၤလိာ်လီၤႉ တချုး ကစၢ်ကလဲၤဆူတၢ်ဘၣ်ပျၤထီလၢထူၣ်လိၤန့ၣ်ၢ်ပှၤအံၣ်စရၠာစး့လးဖိ တဖၣ်အဘူၣ်လဲၤကပာ်အသနူဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲ တၢ်သ့ၣ်နီၣ်အမူးလီၤႉ စီၤလူၤကၣ် ပာ်ဖျါတၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ်ဒ်အံၤ ‘‘ဒီးဟံးန့ၢ်ကိၣ်ဒီးစံးထီၣ်ပ့တၢၤ…
တၢ်မုၢ်လၢ်ဖဲတၢ်သးအုးဖးဒိၣ်အခါ
ဖဲ ခဲးဘံၣ်နီၣ် ဆှၢပှၤဆူ ၀့ၢ်လိဒိၣ် အဟံးသရၠာစးိကဘီယူၤပျီန့ၣ် အ၀ဲတဲပှၤလၢအဂ့ၢ် လီၤႉ အ၀ဲဟဲထဲတဂၤဧိၤ ဆူကီၢ်အဲကလံး ဖဲအသးအိၣ် (၁၅) နံၣ်ဒံး‚ ဒ်သိး ကပူၤဖျဲးဒီးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဒီးတၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်လီၤႉ (၁၁) နံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ ခဲအံၤ‚ အိၣ်ဒီး အဟံၣ်ဖိဃီဖိဒၣ်၀ဲဒီး လုၢ်အီၣ်အ၀ဲသ့ၣ် တဒ်သိးဘၣ်ဒီး အတၢ်မၤလၢ အထံကီၢ်ဒၣ်၀ဲဘၣ် လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ် အသးအုးဒံး၀ဲ မ့ၢ်လၢအိၣ်ယံၤဘၣ်ဒီး အမိၢ်ပၢ်ဒီပုၢ်၀ဲၢ်တဖၣ်လီၤႉအ၀ဲတဲပှၤလၢ အိၣ်ဒီးအသးသမူအတၢ်ကီတၢ်ခဲၣ်လီၤႉ လၢပတၢ်အိၣ်မူအံၤ တၢ်ဘၣ်အိၣ်လီၤဖးဒီး ပဒူၣ်ဖိထၢဖိန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အကီတမံၤ ဘၣ်ဆၣ် ပဒူၣ်ဖိထၢဖိတဂၤဂၤ မ့ၢ်သံသဒၣ်ကွံာ်ပှၤန့ၣ် ကီန့ၢ်အန့ၣ် တုၤလၢပထံၣ်က့ၤကဒီးပသးမးလီၤႉ
ဖဲပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်သီသီလၢ ၀့ၢ်သ့းစၤလနံတဖၣ် အသးကမၢကမၣ် ဘၣ်ထွဲလၢတၢ်သံဒ်န့ၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် စီၤပီလူး တဲဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ၣ် ဒ်သိးသုသုတသးအုး ဒ်ပှၤလၢ အတၢ်မုၢ်လၢ်တအိၣ်ဘၣ်အသိးန့ၣ်တဂ့ၤ’’ န့ၣ်လီၤ (၁ သ့း ၄း၁၃) ႉ စီၤပီလူး တဲနၢ်ပၢၢ် အ၀ဲသ့ၣ်လၢ ဒ်ပှၤနာ်ခရၠာစးံာ်အသိး ပအိၣ်မူအိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ မုၢ်တနံၤန့ၣ်…
တၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိး
ဖဲကီၢ်အီးစ့ထ့လယၣ်ၣ် တၢ်လီၢ်အိၣ်၀ဲတတီၤဖဲ ပှၤကိးလၢ တၢ်ဃူတၢ်ဖိး အဟံၣ် ‘‘ဟံၣ့်ှှၤလိၣ်’’ (ှ့ၠူသာ ံသကျန ) လၢပှၤလၢအစဲထီတၢ်မူၤတၢ်ဘှိးတဖၣ် လဲၤဃု တၢ်မၤစၢၤလီၤႉ ဖဲဟံၣ့်ှှၤလိၣ်န့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်ထံၣ်လိာ်သး ဒီးတၢ်ကဟုကယာ်အပှၤမၤ တၢ်ဖိတဖၣ်လၢ ကဆှၢအ၀ဲသ့ၣ်ဆူယွၤအ့ှှၤလိၣ် (ဧ့ၤBဘံၤ့ှှၤလိၣ် အခီပညီ တၢ်ဃူ တၢ်ဖိး) လီၤႉ တၢ်အိၣ်မူတဖၣ်လၢ ဘၣ်တၢ်မၤသဘှံးအီၤလၢ တၢ်စဲထီကသံၣ်မူၤဘှီး‚ သံး‚ တၢ်တၤကျိၣ်တၤစ့ၣ်လီၤႉ
ထူၣ်စုညါအတၢ်ကစီၣ် မ့ၢ်တၢ်အကံၢ်အလဲလၢ တၢ်လဲလိာ်အဂီၢ်လီၤႉ ပှၤသးသဘှံးလၢ ့ှှၤလိၣ်အဟံၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ထံၣ်သ့ၣ်ညါထီၣ်၀ဲလၢ ခီဖျိခရၠာစးံာ် အတၢ်ဂဲၤထၢၣ်သမူထီၣ်န့ၣ် အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်မူ မူထီၣ်က့ၤ၀ဲလီၤႉ လၢခရၠာစးံာ် အပူၤန့ၣ် ပမၤန့ၢ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအမ့ၢ်အတီ ဒီးတၢ်မၤဘျါက့ၤပှၤလီၤႉ
တၢ်ဃူတၢ်ဖိး တမ့ၢ်ထဲတၢ်ပူၤဖျဲးဒီး တၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ထီဒုၣ်ဒါဘၣ်ၢ် သ့ထဲလၢ ခရၠာစးံာ်ဒီးအသးစီဆှံအပူၤလီၤႉ တၢ်အံၤအဃိ စီၤပီလူး ဒုးနဲၣ်ပှၤကလၤတံဖိလၢ သးစီဆှံအတၢ်လဲလိာ်ကွံာ်ပှၤအတၢ်မၤလီၤႉ ဖဲသးစီဆှံမၤတၢ်လၢ ပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် အ၀ဲဟ့ၣ်ပှၤအတၤသၣ်လၢ အိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ‚ တၢ်သူၣ်ခုသးခုၢ်တၢ် ဒ်သိးပကဟဲစိာ် ပတၢ်လိၣ်တဖၣ်ဒီး ပတၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်တဖၣ် ဆူပပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်အိၣ်လီၤႉ…
ထံအီလၢပလိၣ်ဘၣ်
ဟီၣ်ခိၣ်ဒီတဘ့ၣ်ကမါလၢ အယိာ်ကတၢၢ်‚ ဘ့ကဲ (လ) အံၤလဲၢ်ဒီးဖျါကဟုကညီၢ်လီၤႉ အယိာ်အိၣ် ၁ မံးလာ်‚ အထီမံးလာ် ၄၀၀ ဒီးအလဲၢ်အိၣ် ၄၉ မံးလာ်လီၤႉ အ၀ဲဒၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ထံကဆှီယဲၢ်ပူၤတပူၤလၢအမဲာ်ဖံးခိၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်ၣ်လီၤႉ ဘ့ကဲလ်ကမါအံၤ သူၣ်လီၤအသး လၢစဲးဘရၠာစးံယါလၢအမ့ၢ်တၢ်လီၢ်အစီၤစုၤဖးယံၤလၢ ရၠာစးၢး့ှှၣ်အကျါတတီၤန့ၣ်လီၤႉ ဖဲလၢထံအကဆှီဘၣ်တၢ်လိၣ်ဘၣ်အီၤလၢ ပဟီၣ်ခိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်‚ ထံလၢအကဆှီလၢ ကမၤပှဲၤ တၢ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ်တခီၣ်လီၤႉ
ဖဲလၢဘ့ကဲ (လ) ကမါအံၤ မ့ၢ်အိၣ်စီၤစုၤယံၤ၀ဲဘၣ်ဆၣ်ၢ်ဘၣ် အီၤသ့လၢ အဟ့ၣ်ထီၣ်ထံမူထီၣ်ပၢၢ်လၢ သးသမူအဂံၢ်ထံးအိၣ်၀ဲလၢ ပလိၣ်ဘၣ်အီၤ အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤႉ ဖဲ့ှှၤမရၠာစးံထံပူၤအကပၤ‚ ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူး ကတိၤသကိးတၢ်ဒီး ပိာ်မုၣ် တဂၤလၢ အဘၣ်ထွဲဒီးပိာ်မုၣ်အံၤၣ်လီၤႉ တၢ်အစၢလၢ အ၀ဲအသးအတၢ်လိၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤန့ၣ်လဲၣ်ႉ မ့ၢ်ဒၣ် ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးၣ်လီၤႉ
လၢအတဒ်သိးဒီးထံလၢအ၀ဲဟဲဒၢၣ်အီ၀ဲလၢထံပူၤန့ၣ်ၢ်ထံလၢအ၀ဲဟဲဒၢၣ်၀ဲ ‘‘ကယဲၢ်ပှၤလၢအအီထံအံၤတဂၤ လၢ်လၢ်န့ၣ် တၢ်ကသူကဒီးအသး လၢထံလီၤႉ မ့မ့ၢ် ပှၤလၢအအီထံလၢယကဟ့ၣ်အီၤတဂၤဂၤန့ၣ်‚ တၢ်တသူလၢၤဘၣ်အသး လၢထံနီတခီၣ်ဘၣ်ႉ မ့မ့ၢ်ထံလၢယဟ့ၣ်အီၤ‚ကကဲထီၣ်လၢ ထံထီၣ်ပၢၢ်လၢအပူၤ ဒီးကထီၣ်ဘးဆူ တၢ်မူလီၤထူလီၤယိာ်လီၤ’’ (ယိၤ ၄း၁၃-၁၄)…
တၢ်လၢတၢ်ထံၣ်အီၤတသ
ပှၤကူၣ်သ့လၢ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤတဖၣ် စံး‚ တၢ်လၢအဲးထီမံး အစိၤအံၤ စးထီၣ်သး ဖဲ ၁၉၉၅ နံၣ်‚ လါယူၤလံ ၁၆ သီၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ ပှၤဟ့းလ့ၣ်ဖိ အပှၤကူၣ်သ့လၢ အသ့ ဆိကမိၣ်တၢ် ဒဲၣ်မိကရၠာစးံးထၢး (စ) (ချႉခႉန ၄၆၀-၃၇၀) ‚ ဃုသ့ၣ်ညါတၢ်အိၣ်သးလၢ အဲးတၢၣ်အသဟီၣ်ယံာ်တ့ၢ်မးၢ် တၢ်ကမှံၤအဒူၣ်အထၢတဖၣ်လၢ စးက၀ၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဒဲၣ်မိကရၠာစးံးထၢး (စ်) သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်အံၤ အါန့ၢ်ဒံး တၢ်လၢအထံၣ်၀ဲသ့လၢအမဲာ်ချံဒီး အဲးထီမံး အသံၣ်အိၣ်ရၠာစးံၣ် မ့ၢ်တၢ် အစၢန့ၣ်လီၤႉ
လံာ်စီဆှံစံးဘၣ်ပှၤလၢ ကံၢ်လဲသူးသ့ၣ် လၢအဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢပထံၣ်အီၤလၢ ပမဲာ်ချံတသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ လံာ်ဧ့ၤ့ဘံၤ ၁၁း၁ မၤဂၢၢ်မၤကျၢၤ တၢ်အံၤလၢ ‘‘ဒီးတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်မ့ၢ်တၢ်မုၢ်လၢ်န့ၣ် အတၢ်သန့ၤပသးဒီး တၢ်လၢ ပတထံၣ် ဘၣ်တဖၣ် အတၢ်သ့ၣ်ညါလီၤ’’ႉ တၢ်သန့ၤပသးအံၤၣ်ဘၣ်ႉ တၢ်အံၤမ့ၢ် တၢ်သန့ၤထီၣ်သးလၢ ကစၢ်ယွၤ လၢပထံၣ်အီၤလၢ ပမဲာ်အတၢ်ထံၣ် တသ့အပူၤၣ်လီၤႉ အ၀ဲအတၢ်အိၣ်၀ဲနီၢ်နီၢ်အံၤ‚ ဖျါထီၣ်ခီဖျိ…